Hàn Quốc lần đầu vượt Nhật Bản về GDP bình quân đầu người sau hơn 4 thập kỷ. Nhật Bản đối mặt thách thức lớn từ già hóa dân số, đồng yên yếu và năng suất lao động thấp.
Theo các dữ liệu mới công bố từ Tokyo, trong năm 2022, Hàn Quốc lần đầu tiên vượt qua Nhật Bản về GDP bình quân đầu người, một vị trí mà Nhật Bản đã giữ vững suốt 41 năm. Đến năm 2023, Hàn Quốc tiếp tục duy trì vị trí dẫn trước, nhờ những điều chỉnh tích cực trong nền kinh tế, trong khi Nhật Bản đối mặt với đồng yên suy yếu và tình trạng dân số già hóa.
Cụ thể, GDP bình quân đầu người của Nhật Bản giảm từ 34.112 USD (2022) xuống còn 33.849 USD (2023). Trong khi đó, Hàn Quốc ghi nhận mức tăng từ 34.822 USD (2022) lên 35.563 USD (2023). Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1980, Nhật Bản bị Hàn Quốc vượt mặt ở chỉ số này.
Tại bảng xếp hạng của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), Nhật Bản đứng thứ 22 trong năm 2022 và 2023 – vị trí thấp nhất kể từ năm 1980. Trong nhóm G7, Nhật Bản cũng xếp chót về GDP bình quân đầu người, thua cả Italy (39.003 USD).
Tổng GDP danh nghĩa của Nhật Bản đạt 4,21 nghìn tỷ USD năm 2023, chiếm 4% GDP toàn cầu. Tuy nhiên, vị trí của Nhật Bản trong nền kinh tế thế giới đang bị đe dọa khi Đức lần đầu vượt qua Nhật Bản với GDP danh nghĩa đạt 4,52 nghìn tỷ USD. Tỷ giá hối đoái được xem là yếu tố then chốt khiến các số liệu GDP của Nhật Bản giảm. Trong năm 2023, tỷ giá trung bình là 140,50 yên đổi 1 USD, và dự kiến mức bình quân năm 2024 còn cao hơn, ở mức 151,30 yên/USD.
Ngoài ra, năng suất lao động thấp là một yếu tố đáng lo ngại. Nhật Bản chỉ đạt năng suất lao động theo giờ là 56,80 USD – đứng thứ 29 trong OECD – thấp hơn rất nhiều so với Hàn Quốc. Các chuyên gia từ Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Nhật Bản nhấn mạnh sự cần thiết của các chương trình đào tạo lại và tăng cường số hóa trong doanh nghiệp để cải thiện năng suất.
Hơn một nửa số hộ gia đình Nhật Bản hiện có ít nhất một thành viên trên 65 tuổi. Các biện pháp như tăng lương hay cải thiện điều kiện làm việc từ phía doanh nghiệp chỉ có tác động hạn chế trong bối cảnh lực lượng lao động già hóa. Ông Hideo Kumano, nhà kinh tế trưởng tại Viện nghiên cứu Dai-ichi Life, cảnh báo rằng trong 5 năm tới, thế hệ lao động chủ chốt của giai đoạn tăng trưởng kinh tế bùng nổ sẽ bước vào tuổi nghỉ hưu. Nếu không có những thay đổi mạnh mẽ, Nhật Bản sẽ khó nâng cao thu nhập hộ gia đình và duy trì sức cạnh tranh kinh tế.
Sự sụt giảm về GDP bình quân đầu người của Nhật Bản không chỉ phản ánh khó khăn nội tại mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh để quốc gia này nhanh chóng tái cơ cấu nền kinh tế, thích nghi với thách thức dân số và nâng cao năng suất lao động.
