Đậu tương Mỹ lao đao sau khi Trung Quốc, khách hàng lớn nhất bất ngờ ngừng toàn bộ đơn hàng, khiến 6,5 triệu tấn hàng rơi vào cảnh tồn kho khổng lồ. Động thái này không chỉ kéo giá nông sản Mỹ xuống mức thấp nhất nhiều năm mà còn đẩy hàng loạt nông dân vùng Trung Tây vào nguy cơ phá sản. Sự kiện gây chấn động này được xem là đòn trực diện của một quốc gia BRICS trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Washington và Bắc Kinh ngày càng leo thang.
Đậu tương Mỹ bị “quay xe” gây cú sốc toàn thị trường
Kể từ đầu mùa xuất khẩu mới vào tháng 9, Trung Quốc chưa đặt bất kỳ đơn hàng đậu tương nào từ Mỹ, trong khi cùng kỳ năm ngoái con số này đạt khoảng 6,5 triệu tấn. Sự vắng mặt hoàn toàn của khách hàng lớn nhất đã khiến giá đậu tương Mỹ giảm mạnh đúng vào cao điểm thu hoạch mùa thu.
Theo Darin Johnson, Chủ tịch Hiệp hội Trồng đậu tương bang Minnesota, nông dân đang “chạy đua với thời gian” để tìm đầu ra. Ngay cả khi đạt được một thỏa thuận thương mại với Trung Quốc, cũng sẽ quá muộn để cứu vãn vụ mùa năm nay. Các kho chứa tại nhiều bang Trung Tây đã đầy ắp, trong khi giá bán rớt thảm hại do cung vượt cầu.
Không chỉ riêng Minnesota, các bang sản xuất lớn như Illinois, Iowa và Nebraska cũng rơi vào cảnh tương tự. Nông dân đang đối mặt chi phí đầu vào tăng cao vì thuế quan trong khi đầu ra gần như đóng băng. Nhiều trang trại ghi nhận lợi nhuận giảm sâu, thậm chí không đủ bù chi phí sản xuất. Tình hình tài chính xấu đi nhanh chóng khiến số lượng hồ sơ phá sản trong ngành nông nghiệp tăng mạnh chỉ trong vài tháng.
Căng thẳng thương mại Mỹ – Trung là nguyên nhân trực diện
Theo các chuyên gia, nguyên nhân chính khiến đậu tương Mỹ lao đao bắt nguồn từ cuộc chiến thương mại kéo dài giữa Washington và Bắc Kinh. Từ thời Tổng thống Donald Trump, Mỹ đã áp thuế cao lên hàng hóa Trung Quốc. Đáp trả, Bắc Kinh cắt giảm nhập khẩu đậu tương Mỹ và chuyển hướng sang các thị trường khác, đặc biệt là Brazil.
Trong 8 tháng đầu năm, Brazil đã xuất sang Trung Quốc hơn 66 triệu tấn đậu tương, chiếm khoảng 75% tổng xuất khẩu của nước này và vượt xa mọi mức trung bình lịch sử. Với chi phí cạnh tranh và nguồn cung ổn định, Brazil nhanh chóng trở thành nhà cung cấp chính cho thị trường Trung Quốc, lấy đi phần lớn thị phần mà Mỹ từng nắm giữ.
Các chuyên gia cảnh báo Mỹ có thể mất vĩnh viễn thị phần vào tay Brazil nếu căng thẳng thương mại không sớm được giải quyết. Todd Main, đại diện Hiệp hội Đậu tương bang Illinois, cho biết: “Lần trước chúng tôi mất 20% thị phần và chưa bao giờ lấy lại được. Lần này, mọi chuyện đang tái diễn.”
Nỗ lực cứu ngành đậu tương của chính quyền Mỹ
Trước áp lực dư luận, chính quyền Tổng thống Donald Trump cam kết sẽ dùng nguồn thu từ thuế quan để hỗ trợ ngành nông nghiệp. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng hỗ trợ tiền mặt chỉ là giải pháp tạm thời và không thể bù đắp việc mất thị phần xuất khẩu.
Tăng chỉ tiêu pha trộn nhiên liệu sinh học
Một đề xuất khác là nâng chỉ tiêu pha trộn nhiên liệu sinh học để kích cầu nội địa, nhằm tiêu thụ bớt lượng đậu tương tồn kho. Dù vậy, theo Scott Gerlt, chuyên gia kinh tế trưởng tại Hiệp hội Đậu tương Hoa Kỳ, biện pháp này “không thể bù nổi sự sụt giảm từ thị trường xuất khẩu”.
Thách thức đối với cộng đồng nông dân
Dù nhiều nông dân từng ủng hộ các chính sách thương mại cứng rắn của chính quyền, sự kiên nhẫn đang bị thử thách. Chi phí phân bón, vật tư tăng cao trong khi giá bán giảm sâu đã đẩy hàng nghìn nông hộ đến bờ vực phá sản. Darin Johnson cảnh báo: “Nếu tình trạng này kéo dài, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng và xảy ra rất nhanh.”
Nguy cơ mất thị phần vĩnh viễn và tương lai u ám
Các chuyên gia nông nghiệp cảnh báo, nếu không sớm khôi phục quan hệ thương mại với Trung Quốc, ngành đậu tương Mỹ có thể mất vĩnh viễn thị trường xuất khẩu lớn nhất. Lần trước, sau khi mất 20% thị phần, Mỹ đã không thể lấy lại. Lần này, với quy mô tới 6,5 triệu tấn hàng bị hủy, rủi ro còn lớn hơn.
Đậu tương không chỉ là nguyên liệu thức ăn chăn nuôi mà còn đóng vai trò quan trọng trong sản xuất dầu ăn, nhiên liệu sinh học và chất tạo bọt chữa cháy. Việc mất đi thị trường Trung Quốc đồng nghĩa toàn bộ chuỗi cung ứng nội địa bị ảnh hưởng. Từ các nhà máy chế biến đến ngành chăn nuôi, tất cả đều đang phải chịu áp lực khi lượng hàng tồn kho tăng cao và giá bán giảm.
Kết luận
Việc Trung Quốc đột ngột “quay xe” với 6,5 triệu tấn đậu tương Mỹ đã tạo cú sốc lớn cho toàn bộ ngành nông nghiệp Hoa Kỳ. Giá đậu tương lao dốc, nông dân điêu đứng và thị phần quốc tế đứng trước nguy cơ mất vĩnh viễn vào tay Brazil. Trong bối cảnh căng thẳng thương mại chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, những nỗ lực hỗ trợ ngắn hạn từ chính quyền Mỹ khó có thể bù đắp thiệt hại. Giới phân tích cho rằng giải pháp lâu dài duy nhất là khôi phục quan hệ thương mại với Trung Quốc để cứu lấy ngành đậu tương đang “ngồi trên đống lửa”.
Hãy thường xuyên theo dõi Fin5s để cập nhật nhiều tin tức hữu ích nhé!!
