RSI là gì? Trong phân tích kỹ thuật, RSI (Relative Strength Index) là một trong những chỉ báo động lượng được sử dụng nhiều nhất để đánh giá sức mạnh xu hướng. Chỉ báo này dao động trong thang điểm từ 0 đến 100, giúp nhà đầu tư xác định vùng quá mua và quá bán, từ đó đưa ra quyết định mua bán hợp lý. Theo Fin5s, việc hiểu RSI là gì và cách sử dụng RSI một cách bài bản sẽ giúp trader mới tránh được những sai lầm phổ biến, đồng thời tối ưu hóa chiến lược giao dịch trên cả thị trường chứng khoán và forex.
RSI là gì?
RSI (Relative Strength Index) hay chỉ số sức mạnh tương đối là một công cụ phân tích kỹ thuật được giới thiệu lần đầu bởi kỹ sư cơ khí kiêm nhà phân tích tài chính J. Welles Wilder trong cuốn sách New Concepts in Technical Trading Systems (1978). Từ đó đến nay, RSI đã trở thành một trong những chỉ báo phổ biến nhất, xuất hiện trong hầu hết các nền tảng giao dịch chứng khoán và forex trên toàn cầu.
Chỉ số RSI dao động trong khoảng 0 đến 100, phản ánh mức độ mạnh yếu của giá trong một khoảng thời gian nhất định. Theo Wilder, chu kỳ mặc định thường dùng là 14 phiên, tức là RSI 14 tính toán dựa trên dữ liệu của 14 cây nến gần nhất (có thể là 14 ngày, 14 giờ hoặc 14 phút tùy khung thời gian). Giá trị RSI càng cao cho thấy đà tăng càng mạnh, trong khi giá trị thấp phản ánh đà giảm đang chiếm ưu thế.
Theo Fin5s, cách đơn giản nhất để hiểu RSI là coi nó như một “thước đo sức bền” của xu hướng giá. Khi RSI vượt mốc 70, thị trường được coi là quá mua (overbought), có nguy cơ đảo chiều giảm. Ngược lại, khi RSI xuống dưới 30, thị trường rơi vào trạng thái quá bán (oversold), tiềm ẩn khả năng bật tăng trở lại. Chính nhờ đặc tính này mà RSI thường được trader sử dụng để tìm điểm vào lệnh mua bán thuận lợi.
Ví dụ thực tế: Năm 2020, trong giai đoạn cổ phiếu Tesla (TSLA) tăng trưởng nóng, RSI thường xuyên vượt trên 80. Nhiều nhà đầu tư cảnh báo rằng cổ phiếu đang quá mua, và thực tế sau đó giá có những nhịp điều chỉnh mạnh. Trường hợp ngược lại, với cổ phiếu ngân hàng tại Việt Nam trong đợt giảm sâu năm 2022, RSI nhiều lần chạm ngưỡng 25–28, sau đó giá bật tăng trở lại khi lực cầu quay về. Điều này cho thấy RSI phản ánh khá chính xác tâm lý đám đông.
Một điểm đáng chú ý là RSI không chỉ giúp trader nhận diện vùng quá mua/quá bán, mà còn hỗ trợ phân tích xu hướng dài hạn. Khi RSI duy trì trên 50, xu hướng tăng có khả năng tiếp diễn. Khi RSI nằm dưới 50, thị trường có xu hướng yếu đi. Theo báo cáo của Investopedia (2023), RSI là một trong ba chỉ báo dao động (oscillators) được sử dụng nhiều nhất toàn cầu, bên cạnh MACD và Stochastic Oscillator.
Tóm lại, RSI là một chỉ báo đơn giản nhưng hiệu quả, được thiết kế để đo lường sức mạnh của giá, giúp nhà đầu tư có thêm căn cứ trước khi ra quyết định giao dịch.
Cách tính RSI
Để hiểu rõ cách sử dụng RSI, trước hết cần nắm công thức tính toán của chỉ báo này. RSI được tính dựa trên tỷ lệ giữa mức tăng trung bình và mức giảm trung bình của giá trong một khoảng thời gian nhất định. Wilder là cha đẻ của RSI đã đề xuất khoảng thời gian mặc định là 14 kỳ, và cho đến nay đây vẫn là chuẩn phổ biến nhất trong giao dịch chứng khoán và forex.
Công thức tính RSI như sau:
Trong đó:
- RS (Relative Strength) = (Mức tăng trung bình trong N kỳ) / (Mức giảm trung bình trong N kỳ).
- N thường lấy bằng 14 (có thể điều chỉnh tùy mục đích phân tích).
Ví dụ cách tính RSI 14 kỳ:
- Lấy dữ liệu giá đóng cửa của 15 ngày gần nhất.
- Tính chênh lệch giá từng ngày so với ngày trước đó.
- Xác định đâu là phiên tăng (gain), đâu là phiên giảm (loss).
- Tính trung bình mức tăng trong 14 ngày.
- Tính trung bình mức giảm trong 14 ngày.
- Lấy giá trị trung bình này để tính RS = Average Gain / Average Loss.
- Áp dụng công thức trên để tính RSI.
Ví dụ giả định: Một cổ phiếu có 14 phiên, trong đó 9 phiên tăng tổng cộng +18 điểm, 5 phiên giảm tổng cộng -10 điểm. Trung bình mức tăng = 18/14 = 1,28; trung bình mức giảm = 10/14 = 0,71. Khi đó:
RS = 1,28 / 0,71 ≈ 1,80
RSI = 100 – 100/(1 + 1,80) = 64,3
Kết quả RSI = 64,3 cho thấy cổ phiếu này đang tiến gần vùng quá mua (70), phản ánh lực cầu vẫn mạnh nhưng có thể sớm gặp áp lực chốt lời.
Theo Fin5s, mặc dù công thức tính RSI có vẻ phức tạp, nhưng hầu hết các phần mềm giao dịch hiện nay (MetaTrader, TradingView, AmiBroker) đều tự động tính toán. Tuy nhiên, việc hiểu bản chất công thức sẽ giúp nhà đầu tư đánh giá được độ tin cậy và giới hạn của RSI, thay vì chỉ nhìn con số rồi vội vàng đưa ra quyết định.
Cách sử dụng RSI trong giao dịch
RSI là một trong những công cụ được các trader trên toàn thế giới sử dụng không chỉ vì tính đơn giản, mà còn vì tính ứng dụng linh hoạt trong nhiều chiến lược khác nhau. Thay vì chỉ nhìn RSI như một con số dao động từ 0 đến 100, nhà đầu tư nên xem nó như một “người chỉ đường” cho sức mạnh xu hướng và động lượng của thị trường. Việc sử dụng RSI hiệu quả sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và nâng cao khả năng tìm ra điểm vào lệnh hợp lý.
Đánh giá sức mạnh xu hướng
RSI phản ánh mối quan hệ giữa lực mua và lực bán, qua đó cho thấy xu hướng hiện tại đang mạnh hay yếu. Khi RSI duy trì trên mức trung tính 50 trong thời gian dài, điều đó chứng tỏ lực cầu chiếm ưu thế và xu hướng tăng vẫn được duy trì. Ngược lại, khi RSI duy trì dưới 50, phe bán kiểm soát thị trường và xu hướng giảm có khả năng tiếp diễn.
Theo Fin5s, thay vì chỉ chờ RSI chạm ngưỡng quá mua hoặc quá bán, nhà đầu tư có thể quan sát hành vi của RSI quanh vùng 50 để nhận biết thị trường đang trong giai đoạn tích lũy, tăng tốc hay suy yếu. Đây là cách tiếp cận thực tế giúp trader tránh bị “nhiễu” bởi những cú rung lắc ngắn hạn.
Phân kỳ giữa giá và RSI
Một trong những ứng dụng quan trọng nhất của RSI là phát hiện phân kỳ. Phân kỳ xảy ra khi giá và RSI di chuyển ngược hướng, báo hiệu sự bất thường trong động lượng thị trường.
- Phân kỳ dương: Giá tạo đáy thấp hơn nhưng RSI lại tạo đáy cao hơn → dấu hiệu xu hướng giảm suy yếu, có khả năng đảo chiều tăng.
- Phân kỳ âm: Giá tạo đỉnh cao hơn nhưng RSI tạo đỉnh thấp hơn → cảnh báo xu hướng tăng không còn bền vững, khả năng đảo chiều giảm.
Ví dụ, trong năm 2021, khi Bitcoin đạt các đỉnh mới trên 60.000 USD, RSI lại dần đi xuống, hình thành phân kỳ âm. Thực tế sau đó, thị trường đã có đợt điều chỉnh mạnh. Theo báo cáo từ Reuters (2021), việc kết hợp phân tích phân kỳ RSI cùng khối lượng giao dịch đã giúp nhiều quỹ đầu tư phòng ngừa rủi ro kịp thời.
Ứng dụng đa khung thời gian
RSI có thể được áp dụng trên nhiều khung thời gian khác nhau, từ biểu đồ phút (scalping) đến biểu đồ ngày hoặc tuần (swing trading, đầu tư dài hạn). Một chiến lược thường được sử dụng là đa khung thời gian:
- Trên khung lớn (D1 hoặc W1), trader xác định xu hướng chính.
- Trên khung nhỏ hơn (H1, H4), dùng RSI để tìm điểm vào lệnh thuận xu hướng lớn.
Ví dụ, nếu RSI trên đồ thị ngày duy trì trên 50 (xu hướng tăng), thì trên đồ thị H4, khi RSI thoát khỏi vùng quá bán, đó có thể là cơ hội mua vào an toàn hơn. Theo Fin5s, cách tiếp cận này giúp giảm thiểu tín hiệu sai lệch thường gặp khi chỉ nhìn một khung thời gian duy nhất.
Chiến lược kết hợp RSI với các chỉ báo khác
Dù RSI là một công cụ mạnh mẽ, nhưng việc sử dụng nó đơn lẻ thường dẫn đến tín hiệu giả, đặc biệt trong thị trường đi ngang. Do đó, một trong những cách hiệu quả nhất để tăng độ chính xác là kết hợp RSI với các chỉ báo khác nhằm xác nhận tín hiệu.
RSI kết hợp với đường trung bình động (MA)
Đây là chiến lược phổ biến vì MA cho thấy xu hướng dài hạn, trong khi RSI đo sức mạnh ngắn hạn. Khi RSI vượt lên trên 50 đồng thời giá duy trì trên MA50 hoặc MA200, tín hiệu mua trở nên đáng tin cậy hơn. Ngược lại, nếu RSI dưới 50 và giá ở dưới MA200, trader nên cân nhắc giữ vị thế bán. Theo Fin5s, sự kết hợp này giúp nhà đầu tư không vội vàng ra quyết định khi chỉ dựa vào RSI.
RSI kết hợp với MACD
MACD đo động lượng thông qua đường trung bình động hàm mũ, còn RSI đo mức độ mạnh yếu. Khi cả RSI và MACD đều cho tín hiệu trùng nhau, xác suất thành công cao hơn. Ví dụ, nếu RSI thoát khỏi vùng quá bán và MACD cắt đường tín hiệu từ dưới lên, đó là dấu hiệu thị trường có thể đảo chiều tăng mạnh.
RSI kết hợp với Bollinger Bands
Bollinger Bands phản ánh độ biến động của thị trường. Khi RSI tiến vào vùng cao trong lúc giá chạm dải trên Bollinger, xác suất điều chỉnh giảm là rất lớn. Ngược lại, RSI thấp kết hợp giá chạm dải dưới có thể báo hiệu một nhịp hồi phục.
RSI trong đa khung thời gian
Khi áp dụng đa khung thời gian, trader có thể dùng RSI trên khung lớn để xác định xu hướng và RSI trên khung nhỏ để chọn điểm vào lệnh. Đây là chiến lược nâng cao nhưng giúp giảm rủi ro.
Theo báo cáo từ Investopedia (2023), hơn 70% chiến lược giao dịch hiệu quả có sự kết hợp giữa ít nhất hai chỉ báo kỹ thuật, và RSI là một trong những chỉ báo được ưu tiên hàng đầu nhờ tính linh hoạt.
FAQ – Câu hỏi thường gặp về RSI
1. Chu kỳ mặc định của RSI là bao nhiêu?
RSI thường được tính với chu kỳ 14 kỳ theo đề xuất của Wilder, nhưng trader có thể điều chỉnh thành RSI 9 hoặc RSI 25 tùy khung thời gian và phong cách giao dịch.
2. RSI có chính xác tuyệt đối không?
Không. RSI chỉ phản ánh sức mạnh tương đối của xu hướng, không dự đoán chính xác tương lai. Theo Fin5s, chỉ nên dùng RSI như một công cụ hỗ trợ, kết hợp thêm các chỉ báo khác.
3. Có thể dùng RSI cho chứng khoán Việt Nam không?
Có. RSI hoạt động với mọi loại tài sản: cổ phiếu, chỉ số, forex, crypto. Các công ty chứng khoán Việt Nam cũng thường đưa RSI vào báo cáo phân tích kỹ thuật.
4. RSI và MACD khác nhau thế nào?
RSI đo sức mạnh tương đối của giá, còn MACD đo động lượng thông qua sự khác biệt của hai đường trung bình động. Cả hai đều hữu ích nhưng mang góc nhìn khác nhau.
Kết luận
Fin5s tóm gọn cho bạn về RSI là gì và những đặc điểm khác của RSI. RSI là một trong những công cụ phân tích kỹ thuật quan trọng, giúp trader đánh giá sức mạnh xu hướng, tìm điểm phân kỳ và xác định động lượng thị trường. Khi được kết hợp với các chỉ báo khác và phân tích đa khung thời gian, RSI trở thành “người bạn đồng hành” tin cậy cho cả nhà đầu tư mới và trader chuyên nghiệp.
Theo Fin5s, việc hiểu bản chất RSI và vận dụng đúng chiến lược mới là yếu tố quyết định hiệu quả, thay vì chạy theo tín hiệu máy móc. Hãy thường xuyên theo dõi Fin5s để cập nhật thông tin hữu ích.
